Etapy rozwoju mowy:

OKRES PRZYGOTOWAWACZY - 3-9 MIESIĄC ŻYCIA PŁODOWEGO

• w tym czasie wykształcają się narządy mowy
• rozpoczyna się funkcjonowanie niektórych z tych narządów

OKRES MELODII 1 ROK ŻYCIA
Między 1 a 3 miesiącem życia pojawia się głużenie- jest to trening narządów artykulacyjnych (wyrażanie przypadkowych dźwięków gardłowych, tylnojęzykowych) np.agu,ga,kha,gli,kli,tli,ebw,bwe oraz wibrujący dźwięk „r”

GŁUŻĄ WSZYSTKIE DZIECI NIE ZALEŻNIE OD KULTURY, JĘZYKA CZY USZKODZONEGO NARZĄDU SŁUCHU

Około 6 miesiąca życia głużenie zmienia się w gaworzenie- świadome wymawianie sylab ma-ma,ta-ta,da-da,e-pa,mem-mem

ROZPOCZYNA SIĘ TRENING SŁUCHOWY, NIE GAWORZĄ DZIECI GŁUCHE!

Jeśli do 10 miesiąca życia dziecko nie gaworzy trzeba wykonać badanie słuchu obwodowego
Pod koniec 1 roku życia z dzieckiem można nawiązać kontakt słowny- świadome powtarzanie dźwięków z konkretnym wskazaniem osoby, sytuacji czy przedmiotu (mama,tata,lala,baba)

OKRES ZDANIA 2-3 ROK ŻYCIA

• jest to etap budowania zdań ( najpierw zdania proste 2-3 wyrazowe, potem złożone 4-5 wyrazowe)
• wyłaniają się kategorie gramatyczne
• dziecko nie potrafi jeszcze wypowiadać wszystkich głosek
• dziecko powinno wymawiać wszystkie spółgłoski i samogłoski( mogą pojawić się głoski przedniojęzykowo-zębowe i przedniojęzykowo-dziąsłowe)

OKRES SWOISTEJ MOWY DZIECKA 3-7 ROK ŻYCIA

• W wieku 3-4 lat następuje ostateczne utrwalenie głosek przedniojęzykowo-zębowych(s,z,c,dz)
• W wieku 4-6 lat ustalają się głoski przedniojęzykowo-dziąsłowe(sz,ż,cz,dz oraz głoska r)
• WYMOWA DZIECKA 6-LETNIEGO POWIINNA BYĆ POPRAWNA POD WZGLĘDEM ARTYKULACYJNYM.
• WYMOWA DZIECKA 7-LETNIEGO POWIINNA BYĆ POPRAWNA POD WZGLĘDEM GRAMATYCZNYM I SKŁADNIOWYM
• PAMIĘTAJ NIE ZDRABNIAJ I NIE PRZEKRĘCAJ SŁÓW

STYMULUJ ROZWÓJ MOWY DZIECKA

SSANIE TO PODSTAWA - ssanie piersi przez dziecko jest treningiem narządów artykulacyjnych (ssąc dziecko wykonuje ćwiczenia izometryczne warg, języka i żuchwy, wargo obejmują całą brodawkę, język jest cofnięty a jego tylna część unosi się do podniebienia- dziecko wykonuje takie same ruchy jak podczas mówienia

PODCZAS KARMIENIA SMOCZKIEM JĘZYK JEST PŁASKI NIE PRACUJE JEGO CZUBEK

KARMIENIE PIERSIĄ TO DZIAŁANIE PROFILAKTYCZNE ZAPOBIEGAJĄCE WADOM ZGRYZU I WADOM WYMOWY

RUCH RECEPTĄ NA WSZYSTKO

• Doskonalenie motoryki wielkiej(ruch całego ciała) usprawnia motorykę małą(ruchy precyzyjne)
• Mowę zalicza się do mikroruchów, które stymulowane są makroruchami doskonalącymi się podczas pełzania ,raczkowania, chodzenia
• U starczych dzieci rozwój ten wspomagany jest przez bieganie, wspinanie się na przeszkody, taniec czy czynności manulane np.ugniatanie plasteliny, zabawa w piasku

KAŻDY ETAP JEST ISTOTNY

• Szczególne znaczenie dla rozwoju dziecka ma raczkowanie- wynika to z wykonywania przez niemowlęta ruchów naprzemiennych
• Ruchy takie wzmacniają integrację między prawą i lewą półkulą mózgu co z kolei ułatwia proces rozwoju i kształtowania się mowy
• Ćwicz narządy artykulacyjne- masuj buzię maluszka

SPOSOBY MASAŻU

• Policzki masujemy w stronę skroni, lekko szczypiemy, oklepujemy i głaszczemy powierzchnie policzków
• Zamknięte wargi masujemy delikatnie rozciągając je na boki i robiąc z nich dzióbek

MUZYKA ŁAGODZI OBYCZAJE

• Edwin Gordon uważa, że dla prawidłowego rozwoju mowy niezbędne jest kształcenie muzyczne (od pierwszych chwil poczęcia do ukończenia 3 roku życia
• Niemowlęta i małe dzieci obcujące z muzyką klasyczną podnoszą swoje zdolności komunikacyjne poprzez zwiększenie płynności mówienia( język to rytm i melodia-pasma mowy 1000-3000Hz)
• Łatwiej się koncentrują co przekłada się na ich rozwój intelektualny oraz emocjonalny

DOBRY WZORZEC

• Dziecko najpierw słyszy i rozumie potem mówi
• Należy dostarczać dziecku poprawne wzorce
• Mówić spokojnym głosem
• Nie deformować słów poprzez spieszczanie ich
• Zasób słownictwa rozwija się również poprzez czytanie dzieciom bajek9rozbudza wyobraźnię, pogłębia relacje emocjonalne między dziećmi a dorosłymi, stymuluje rozwój myślenia)

ĆWICZENIA ODDECHOWE
Ćwiczenia oddechowe poprawiają sprawność aparatu oddechowego- zwiększają pojemność płuc, kształtują ruch przepony, wydłużają fazę wydechową
Np. w trakcie posiłków możemy dmuchać gorącą zupkę, podczas imprez dmuchać świeczki na torcie urodzinowym, wąchać kwiatki na spacerze

DŹWIĘCZNE GŁOSKI
wyrażenia dźwiękonaśladowcze(onomatopeje) wpływają bardzo aktywizująco na niemowlę i odgrywają dużą rolę w rozwoju mowy- ćwiczą cały aparat mowy, zastępują wyrazy zbyt trudne, często są pierwszymi, naturalnymi słowami dziecka mającymi określone znaczenie
Np. Szczekanie psa „chau,chau..”, „szmer liści szsz..”, odgłos silnika samochodu „brrrr…”

KRZYK ZAMIAST MOWY
3 PRZYCZYNY ZBYT GŁOŚNEGO MÓWIENIA:
1) Nieprawidłowo funkcjonujący aparat słuchu
2) Opieszałe reagowanie na potrzeby dziecka lub reagowanie dopiero na wykrzyczane prośby
3) Nawykowe głośne mówienie wyuczone w obecności głośno mówiących rodziców i pełnego hałasu, czy chaosu najbliższego otoczenia

mgr Magdalena Łężak-Przygoda