Istota rozwodu-perspektywa dorosłych

Rozwód wywołuje ogromne emocje – zasadnicze dla ludzkiego życia

• lęku
• paniki
• smutku
• żalu
• wściekłości
• gniewu
• poczucie rozczarowania
• zranienia
• chęci zemsty
• lęku przed utratą dziecka

Rozwodzący się nie wszystkich emocji bywa świadom, nie wszystkie emocje może lub decyduje się ujawnić, nie z wszystkimi potrafi sobie poradzić. Rozwód jest doświadczeniem nieporównywalnym z niczym (najbliższa jest mu śmierć lub utrata bliskiej osoby, ale w przeciwieństwie do powyższych może nieść obietnicę pozytywnych zdarzeń, może złagodzić stres i zmniejszyć poczucie braku szczęścia). Rozwód to specyficzna kategoria kryzysu życiowego, niesie z sobą nowe problemy i nowe rozwiązania, powoduje wewnętrzne i zewnętrzne zmiany życiowe,

Etapy rozwodu:
W sferze emocjonalnej rozwód przebiega w trzech etapach:

- I etap ( najostrzejszy): od spotęgowania poczucia braku szczęścia do decyzji o rozwodzie i wyprowadzki jednego z małżonków z domu, rosnąca złość, depresja, dezorganizacja życia, czasami przemoc,
- II etap ( przejściowy): trwa od kilku miesięcy do dwóch lat Może nastąpić pozbycie się ograniczeń seksualnych. Eksperymenty z nowymi stylami życia, powrót do nauki, próba nawiązania nowych znajomości, odbudowa lub poprawa starych więzi, budowa relacji w nowych rodzinach, towarzyszyć temu mogą przeprowadzki, zmiana miejsca pracy, zmiana szkół dzieci, to czas naprzemiennego postępu i regresu, czas prób i błędów, czas zmiennych nastrojów.
- III etap – odnowienie poczucia stabilizacji: relacje się uspokajają, wspólne udzielanie wsparcia dzieciom, stabilizują się formy wizyt, odwiedzin, ustalenia dotyczące dzieci zazwyczaj ulegają zerwaniu, gdy dziecko osiąga kolejny etap rozwoju, rodziny prowadzone przez jednego rodzica są szczególnie bezbronne wobec wyzwań i zagrożeń, (m. in. kłopoty finansowe brak zabezpieczenia na wypadek choroby, kryzysu czy straty).

Istota rozwodu-perspektywa dzieci:

Dzieciom, w każdym wieku, gdy ich rodzice się rozwodzą ,może towarzyszyć: silne poczucie odrzucenia,

• dzieci gniewają się na rodziców za złamanie niepisanych zasad rodzicielskich, według których to rodzice powinni poświęcić się dla swoich dzieci, a nie oczekiwać tego od nich,
• złości towarzyszy poczucie niemocy,
• dzieci czują się osamotnione,
• powszechnym doświadczeniem dzieci w sytuacji rozwodu rodziców jest konflikt lojalności, (także wtedy, gdy są zachęcane , aby nie opowiadać się po żadnej ze stron),
• wiele dzieci wini siebie za rozpad małżeństwa rodziców,
• dzieciom może towarzyszyć uporczywe przekonanie, że rozpad rodziny nie jest ostateczny (np. wielokrotne separacje i pogodzenia rodziców, niejasne powody takich decyzji, „przemożna potrzeba myślenia o matce i ojcu, jako nawzajem dla siebie czułych i nierozdzielnych”),
• na podstawie pierwszych reakcji dzieci na rozwód, nie można przewidzieć jego długotrwałego wpływu na rozwój dzieci,

Dziesięć lat później…..

Dzieci, których rodzice się rozwiedli, mogą czuć się tak, jakby przeżyły tragedię i mogą przenosić tę tożsamość na tożsamość własnych nie narodzonych jeszcze dzieci,
Planowanie opóźniania posiadania własnych dzieci do momentu, kiedy będą pewni, że ich małżeństwa są dobre; „Nikt nie powinien przeżyć tego, co ja przeżyłem”, „Możesz unieważnić małżeństwo, ale nie unieważnisz dzieci”).
Relacjonują, że ich dorastanie jest trudniejsze niż, jak sobie wyobrażają, dorastanie dzieci z pełnych, szczęśliwych rodzin. Czują się pozbawieni różnego rodzaju ekonomicznej i psychologicznej pomocy, Pozbycie się złudzenia ponownego małżeństwa rodziców, pozostaje poczucie straty i tęsknoty,
"Dzieci rozwodu" mają też bardziej konserwatywną moralność niż ich rodzice. Chcą tego, czego ich rodzice nie osiągnęli: dobrych małżeństw, zaangażowania, wiecznie trwającej miłości i wierności.
Równocześnie towarzyszą im obawy, że będą zdradzeni i odrzuceni. Wiele dzieci wchodzi w dorastanie lub we wczesną dorosłość z bagażem nieprzepracowanych uczuć, ( np. gniewu na zachowanie rodziców w trakcie małżeństwa).Chociaż dzieci mogą doświadczać trudnych emocji , związanych z rozpadem rodziny, mogą także być świadome cierpienia rodziców.

……………lat później

• przez długie lata po rozwodzie dzieci tęsknią za ojcami, którzy odeszli,
• dzieci czują się odrzucone przez ojców, a ojcowie sądzą, że mają dobry kontakt z dziećmi,
• u młodzieży występuje trudność z „buntem nastolatków”: (fantazje o ojcu, aby był…, zmęczona matka),
• zahamowana zostaje zdrowa część agresji służąca poluzowaniu więzów rodzinnych,
• powszechny skutek rozwodu: poczucie niskiej samooceny, niższe osiągnięcia.

Martwy punkt systemu

Każdy system rodzinny rozwija swoje własne reguły postępowania.
Zmieniają się one stopniowo. Rozwód jest wydarzeniem, kiedy zmieniają się one gwałtownie.
Martwy punkt systemu w trakcie rozwodu (punkt zamarcia) – rozstająca się rodzina nie potrafi zmienić dotychczasowych reguł „martwy punkt” tworzy swój własny system: z członkami, regułami zachowania. Włączani są do niego (lub następuje próba ich włączenia): członkowie rodziny, terapeuci, mediatorzy, adwokaci, czasami sędziowie, nauczyciele, wychowawcy, nauczyciele przedszkoli, lekarze, przedstawiciele stowarzyszeń, sąsiedzi, znajomi itp.
Rodzic zmienia tak długo krąg w/w osób (tj. pracowników socjalnych, nauczycieli, doradców/terapeutów, nauczycieli, nauczycieli przedszkola, adwokatów, znajomych, lekarzy, itp.) aż znajdzie taki, który podziela jego stanowisko, zgadza się bezkrytycznie „z jego wersją wydarzeń”, wspiera go np. w „roli ofiary” i akceptuje jego działania mające na celu proces „wyobcowania” (alienacji) dziecka i drugiego rodzica wobec „fachowców”, którzy prezentują stanowisko odmienne niż jego własne. Rodzic ma bardzo krytyczny stosunek, np. podważa kompetencje, doświadczenie zawodowe, zarzuca „złe” intencje, zrywa kontakt.

Syndrom Gardnera (1984) – Parental Alienation Syndrome (PAS),Induzierte Eltern – Kind Entfremdung

A ) Kampania odrzucania i pomniejszania:

• zjawisko „wyblaknięcia pamięci”
• dziecko opisuje rodzica jako złego i niebezpiecznego,
• nieumiejętność podania faktów potwierdzających zarzuty

B) Absurdalna racjonalizacja ( absurdalne wyjaśnienia ):

• "On zawsze tak głośno żuł",
• "Ona zawsze chce, abyśmy powiedzieli na co mamy ochotę",
• nieumiejętność przyjęcia wiadomości korygujących błędne informacje nt. odrzucanego rodzica,
• przejawy zainteresowania są interpretowane na niekorzyść rodzica

C ) Brak ambiwalencji:

• dziecko spostrzega jednego z rodziców tylko jako dobrego, a drugiego, tylko jako złego, (najbardziej charakterystyczny objaw dla PAS)

D) Przyjmowanie strony jednego z rodziców (tzw. programującego rodzica) w opozycji do drugiego

E) Rozszerzenie wrogości na dalszą rodzinę odrzucanego rodzica:

• zmiana wcześniejszych serdecznych stosunków z dziadkami, krewnymi itp.,
• zarówno zabieganie o kontakt, jak i „ostrożność” w kontaktowaniu się może być interpretowane na niekorzyść rodziny ze strony tzw. odrzucanego rodzica

F) Zjawisko ( fenomen ) posiadania „własnego zdania”:

• dziecko posiada „swoje własne zdania” w kwestii kontaktu z odrzucanym rodzicem, tzw. programujący rodzic jest dumny z niezależności swojego dziecka, ( „powiedz prawdę”).

Magdalena Łężak-Przygoda

Literatura:
1. Andritzky W. „Verhaltensmuster und Persönlichkeitsstruktur entfremdender Eltern : Psychosoziale Diagnostik und Orientierungskriterien für Interventionen”,
2.Wallerstein J., Blakeslee S. „Druga szansa”, wyd. Charaktery, Kielce 2006,
3.Ward P. Campbell H. J. „Family Wars : The Alienation of Children” PACE Custody Newsletter 9/1993,
4. PAS – stosować ostrożnie – „Charaktery” 4/2008

Współpraca półkul mózgowych

Każda półkula mózgu obsługuje pewne funkcje umysłu. Powszechnie uważa się ,że w lewej – logicznej – znajdują się ośrodki mowy, logicznego, racjonalnego myślenia, wspiera ona czytanie, liczenie, porządkowanie.
Z kolei prawa - twórcza półkula – odpowiada za emocje, kojarzenie, pomysłowość , twórczość, w niej mają swoje źródło wyobraźnia i intuicja.
Zazwyczaj używamy swoich półkul naprzemiennie. Często zdarza się, że funkcje jednej dominują. Mamy wówczas do czynienia z osobami o różnych zdolnościach: informatycy, prawnicy, matematycy, a z drugiej strony artyści, wybitni naukowcy.
Obydwie półkule uzupełniają się ,współpracują ze sobą przy odbiorze sygnałów zmysłowych i reagowaniu na nie. Dlatego optymalnym stanem do nauki jest zintegrowana praca obu półkul.

Zintegrowana praca obu półkul ułatwia uczenie się i zapamiętywanie.

Przed przystąpieniem do nauki wykonaj ćwiczenia, które pobudzą działanie obu półkul mózgowych!

• Przykładowo :sięganie prawą ręką do lewej stopy i odwrotnie, leniwa ósemka, kreatywne rysowanie, burza mózgu, pozycja sowy, nierutenowe poruszanie się(np. wchodzenie po schodach tyłem, wykonywanie różnych czynności ręką, którą rzadziej się posługujemy.

Aktywna praca obu półkul to szybka i przyjemna nauka!

• szybkie przyswojenie nowych informacji
• koncentracja
• pomysłowość
• umiejętności twórcze

Literatura:
Porady Lekarza Rodzinnego Nr 72 "Uczenie się... a pamięć"

Magdalena Łężak-Przygoda

Etapy rozwoju mowy:

OKRES PRZYGOTOWAWACZY - 3-9 MIESIĄC ŻYCIA PŁODOWEGO

• w tym czasie wykształcają się narządy mowy
• rozpoczyna się funkcjonowanie niektórych z tych narządów

OKRES MELODII 1 ROK ŻYCIA
Między 1 a 3 miesiącem życia pojawia się głużenie- jest to trening narządów artykulacyjnych (wyrażanie przypadkowych dźwięków gardłowych, tylnojęzykowych) np.agu,ga,kha,gli,kli,tli,ebw,bwe oraz wibrujący dźwięk „r”

GŁUŻĄ WSZYSTKIE DZIECI NIE ZALEŻNIE OD KULTURY, JĘZYKA CZY USZKODZONEGO NARZĄDU SŁUCHU

Około 6 miesiąca życia głużenie zmienia się w gaworzenie- świadome wymawianie sylab ma-ma,ta-ta,da-da,e-pa,mem-mem

ROZPOCZYNA SIĘ TRENING SŁUCHOWY, NIE GAWORZĄ DZIECI GŁUCHE!

Jeśli do 10 miesiąca życia dziecko nie gaworzy trzeba wykonać badanie słuchu obwodowego
Pod koniec 1 roku życia z dzieckiem można nawiązać kontakt słowny- świadome powtarzanie dźwięków z konkretnym wskazaniem osoby, sytuacji czy przedmiotu (mama,tata,lala,baba)

OKRES ZDANIA 2-3 ROK ŻYCIA

• jest to etap budowania zdań ( najpierw zdania proste 2-3 wyrazowe, potem złożone 4-5 wyrazowe)
• wyłaniają się kategorie gramatyczne
• dziecko nie potrafi jeszcze wypowiadać wszystkich głosek
• dziecko powinno wymawiać wszystkie spółgłoski i samogłoski( mogą pojawić się głoski przedniojęzykowo-zębowe i przedniojęzykowo-dziąsłowe)

OKRES SWOISTEJ MOWY DZIECKA 3-7 ROK ŻYCIA

• W wieku 3-4 lat następuje ostateczne utrwalenie głosek przedniojęzykowo-zębowych(s,z,c,dz)
• W wieku 4-6 lat ustalają się głoski przedniojęzykowo-dziąsłowe(sz,ż,cz,dz oraz głoska r)
• WYMOWA DZIECKA 6-LETNIEGO POWIINNA BYĆ POPRAWNA POD WZGLĘDEM ARTYKULACYJNYM.
• WYMOWA DZIECKA 7-LETNIEGO POWIINNA BYĆ POPRAWNA POD WZGLĘDEM GRAMATYCZNYM I SKŁADNIOWYM
• PAMIĘTAJ NIE ZDRABNIAJ I NIE PRZEKRĘCAJ SŁÓW

STYMULUJ ROZWÓJ MOWY DZIECKA

SSANIE TO PODSTAWA - ssanie piersi przez dziecko jest treningiem narządów artykulacyjnych (ssąc dziecko wykonuje ćwiczenia izometryczne warg, języka i żuchwy, wargo obejmują całą brodawkę, język jest cofnięty a jego tylna część unosi się do podniebienia- dziecko wykonuje takie same ruchy jak podczas mówienia

PODCZAS KARMIENIA SMOCZKIEM JĘZYK JEST PŁASKI NIE PRACUJE JEGO CZUBEK

KARMIENIE PIERSIĄ TO DZIAŁANIE PROFILAKTYCZNE ZAPOBIEGAJĄCE WADOM ZGRYZU I WADOM WYMOWY

RUCH RECEPTĄ NA WSZYSTKO

• Doskonalenie motoryki wielkiej(ruch całego ciała) usprawnia motorykę małą(ruchy precyzyjne)
• Mowę zalicza się do mikroruchów, które stymulowane są makroruchami doskonalącymi się podczas pełzania ,raczkowania, chodzenia
• U starczych dzieci rozwój ten wspomagany jest przez bieganie, wspinanie się na przeszkody, taniec czy czynności manulane np.ugniatanie plasteliny, zabawa w piasku

KAŻDY ETAP JEST ISTOTNY

• Szczególne znaczenie dla rozwoju dziecka ma raczkowanie- wynika to z wykonywania przez niemowlęta ruchów naprzemiennych
• Ruchy takie wzmacniają integrację między prawą i lewą półkulą mózgu co z kolei ułatwia proces rozwoju i kształtowania się mowy
• Ćwicz narządy artykulacyjne- masuj buzię maluszka

SPOSOBY MASAŻU

• Policzki masujemy w stronę skroni, lekko szczypiemy, oklepujemy i głaszczemy powierzchnie policzków
• Zamknięte wargi masujemy delikatnie rozciągając je na boki i robiąc z nich dzióbek

MUZYKA ŁAGODZI OBYCZAJE

• Edwin Gordon uważa, że dla prawidłowego rozwoju mowy niezbędne jest kształcenie muzyczne (od pierwszych chwil poczęcia do ukończenia 3 roku życia
• Niemowlęta i małe dzieci obcujące z muzyką klasyczną podnoszą swoje zdolności komunikacyjne poprzez zwiększenie płynności mówienia( język to rytm i melodia-pasma mowy 1000-3000Hz)
• Łatwiej się koncentrują co przekłada się na ich rozwój intelektualny oraz emocjonalny

DOBRY WZORZEC

• Dziecko najpierw słyszy i rozumie potem mówi
• Należy dostarczać dziecku poprawne wzorce
• Mówić spokojnym głosem
• Nie deformować słów poprzez spieszczanie ich
• Zasób słownictwa rozwija się również poprzez czytanie dzieciom bajek9rozbudza wyobraźnię, pogłębia relacje emocjonalne między dziećmi a dorosłymi, stymuluje rozwój myślenia)

ĆWICZENIA ODDECHOWE
Ćwiczenia oddechowe poprawiają sprawność aparatu oddechowego- zwiększają pojemność płuc, kształtują ruch przepony, wydłużają fazę wydechową
Np. w trakcie posiłków możemy dmuchać gorącą zupkę, podczas imprez dmuchać świeczki na torcie urodzinowym, wąchać kwiatki na spacerze

DŹWIĘCZNE GŁOSKI
wyrażenia dźwiękonaśladowcze(onomatopeje) wpływają bardzo aktywizująco na niemowlę i odgrywają dużą rolę w rozwoju mowy- ćwiczą cały aparat mowy, zastępują wyrazy zbyt trudne, często są pierwszymi, naturalnymi słowami dziecka mającymi określone znaczenie
Np. Szczekanie psa „chau,chau..”, „szmer liści szsz..”, odgłos silnika samochodu „brrrr…”

KRZYK ZAMIAST MOWY
3 PRZYCZYNY ZBYT GŁOŚNEGO MÓWIENIA:
1) Nieprawidłowo funkcjonujący aparat słuchu
2) Opieszałe reagowanie na potrzeby dziecka lub reagowanie dopiero na wykrzyczane prośby
3) Nawykowe głośne mówienie wyuczone w obecności głośno mówiących rodziców i pełnego hałasu, czy chaosu najbliższego otoczenia

mgr Magdalena Łężak-Przygoda